คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้มีประกาศจัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2515 โดยมี นายกวี ทังสุบุตร นายแพทย์ชั้นพิเศษ รักษาการในตำแหน่งคณบดีคณะแพทยศาสตร์ ในขณะนั้นภาควิชาออร์โธปิดิกส์และเวชศาสตร์ฟื้นฟูได้รับการจัดตั้งให้เป็นภาควิชา 1 ใน 19 หน่วยงานระดับภาควิชาตั้งแต่แรกเริ่ม โดยมีรองศาสตราจารย์ชนินทร์ มหรรฆานุเคราะห์ เป็นผู้ก่อตั้งภาควิชาฯ และดำรงตำแหน่งหัวหน้าภาควิชาฯ เป็นท่านแรก โดยในช่วงแรกได้มีการสอนนักศึกษาแพทย์รุ่นแรกในวิชาที่เกี่ยวกับออร์โธปิดิกส์ ที่คณะวิทยาศาสตร์ และได้ย้ายมาที่อาคารคณะแพทย์หลังแรก (ปัจจุบันคือคณะสาธารณสุขศาสตร์) ในปี พศ.2519-2525 ก่อนที่จะย้ายมาที่คณะแพทย์ในปัจจุบัน

           อาจารย์นายแพทย์ชนินทร์ มหรรฆานุเคราะห์ และ อาจารย์นายแพทย์พลศักดิ์ จีระวิพูลวรรณ เป็นอาจารย์รุ่นบุกเบิกในช่วงแรก และได้มีการพัฒนาอาจารย์รุ่นใหม่ๆเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อาจารย์วิรุฬห์ เหล่าภัทรเกษม เป็นแพทย์คนแรกที่ภาควิชารับเป็นต้นสังกัดแล้วส่งไปเข้ารับการอบรมแพทย์ประจำบ้านที่ศิริราช และได้เข้าเป็นอาจารย์ในภาควิชาฯ ในปี 2522 หลังจากนั้นก็มีแพทย์ที่ได้รับทุนไปฝึกอบรมในสถาบันต่างๆและกลับมาเป็นอาจารย์ที่ภาควิชาได้แก่ นายแพทย์สุกิจ แสงนิพันธ์กูล, อาจารย์นายแพทย์บรรจง มไหล่วริยะ, อาจารย์นายแพทย์วีระชัย โควสุวรรณ, นายแพทย์หรรษา แต้ศิริ (ต่อมาย้ายไปรับราชการที่โรงพยาบาลสรรพสิทธิ์ประสงค์) จากวิสัยทัศน์อันกว้างไกลของอาจารย์ในรุ่นบุกเบิกทำให้ภาควิชามีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนปัจจุบันมีอาจารย์ทั้งสิ้น 23 (ข้อมูล ณ วันที่ 1 กรกรฎาคม 2566) คนและปฏิบัติงานครอบคลุมทุกอนุสาขาทางออร์โธปิดิกส์

           ในด้านวิชาการ ภาควิชาได้ให้ความสำคัญในการเรียนการสอนของนักศึกษาแพทย์เป็นอันดับแรก ได้มีการปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตรมาอย่างต่อเนื่องเพื่อให้สอดคล้องกับบริบทของการศึกษาในแต่ละยุค นอกจากนั้นภาควิชายังเล็งเห็นความสำคัญของการศึกษาหลังปริญญา ได้พัฒนามาอย่างต่อเนื่องจนได้รับการรับรองให้เป็นสถาบันฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้าน (แพทย์ฝึกอบรม แผน ก) ในปี พศ.2525 และ ฝึกอบรมแพทย์ใช้ทุน (แพทย์ฝึกอบรม แผน ข) ตั้งแต่ปี พศ.2528 เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน

           การดูแลรักษาผู้ป่วยทางออร์โธปิดิกส์นั้นเป็นงานทำงานร่วมกันอย่างกลมกลืนและมีประสิทธิภาพระหว่างงานทางออร์โธปิดิกส์และเวชศาสตร์ฟื้นฟู จึงเป็นแนวคิดที่อาจารย์รุ่นบุกเบิกได้ริเริ่มไว้ในการจัดตั้ง ภาควิชาออร์โธปิดิกส์และเวชศาสตร์ฟื้นฟู การพัฒนาที่ไม่หยุดยั้งและในเชิงลึกทำให้ต้องมีการปรับเปลี่ยน จึงได้มีการจัดตั้ง ภาควิชาเวชศาสตร์ฟื้นฟู  ขึ้นในปี พศ.2537  ดังนั้นภาควิชาจึงมีชื่อว่า ภาควิชาออร์โธปิดิกส์ ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

           การเรียนการสอนทางออร์โธปิดิกส์นั้น หัตถการทางออร์โธปิดิกส์ ถือว่าเป็นสิ่งสำคัญทั้งในระดับก่อนปริญญาและหลังปริญญา เพื่อให้ผู้เรียนได้รู้ ได้เห็น ได้ปฏิบัติ และมีความมั่นใจในการรักษาผู้ป่วย  ศาสตราจารย์นายแพทย์วิรุฬห์ เหล่าภัทรเกษม ได้ตระหนักถึงความสำคัญนี้ จึงได้ดำเนินการก่อตั้ง  ศูนย์ฝึกทักษะพิเศษทางออร์โธปิดิกส์ ขึ้นเมื่อปี พศ.2547 และเปิดดำเนินการในปี พศ.2548 เพื่อฝึกทักษะพิเศษทางออร์โธปิดิกส์ที่ใช้เทคโนโลยี่ขั้นสูงในการรักษาผู้ป่วยแก่แพทย์และบุคลากรด้านสุขภาพที่เกี่ยวข้อง โดยการใช้ครูใหญ่เป็นการเรียนรู้จากสถานการณ์คล้ายจริงมากที่สุด

           ในปี พ.ศ.2549 ศาสตราจารย์นายแพทย์พลศักดิ์ จีระวิพูลวรรณ ได้ดำเนินการเปิดการสอนหัตถการทางออร์โธปิดิกส์ โดยใช้ครูใหญ่ สำหรับนักศึกษาแพทย์ชั้นปีที่ 4 และปีที่ 6 ซึ่งถือว่าเป็นโรงเรียนแพทย์แห่งแรกที่เปิดการเรียนการสอนหัตถการแบบนี้

           ในปี พ.ศ.2553 ศาสตราจารย์นายแพทย์วีระชัย โควสุวรรณ ได้ขยายศูนย์ฝึกทักษะพิเศษทางออร์โธปิดิกส์ไปอยู่ที่ปัจจุบันเนื่องจากที่เดิมคับแคบ โดยสอนหัตถการทางออร์โธปิดิกส์สำหรับนักศึกษาแพทย์ชั้นปีที่ 4 และปีที่ 6 และการสอนหัตถการทางออร์โธปิดิกส์สำหรับแพทย์หลังปริญญาทั้งในประเทศและต่างประเทศ

           จากอดีตจนถึงปัจจุบัน ภาควิชาได้มีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ ด้วยความร่วมแรง ร่วมใจ และเสียสละของอาจารย์ทุกท่านตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และจะก้าวเดินต่อไปด้วยความมั่นคงเพื่อพวกเราทุกคนชาว ORTHOKKU